Rozdziały: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51
Panowanie nad sobą
2 Nie oddawaj siebie na wolę swych żądz, abyś jak bawół nie był [nimi] miotany.
3 Liście zmarnujesz, owoce zniszczysz i pozostawisz siebie jak uschłe drzewo.
4 Zła żądza zgubi tego, kto jej nabył, i uczyni go uciechą dla wrogów.
Przyjaciele
5 Miła mowa pomnaża przyjaciół, a język uprzejmy pomnaża miłe pozdrowienia.
6 Żyjących z tobą w pokoju może być wielu, ale gdy idzie o doradców, [ niech będzie] jeden z tysiąca!
7 Jeżeli chcesz mieć przyjaciela, posiądź go po próbie, a niezbyt szybko mu zaufaj!
8 Bywa bowiem przyjaciel, ale tylko na czas jemu dogodny, nie pozostanie nim w dzień twego ucisku.
9 Bywa przyjaciel, który przechodzi do nieprzyjaźni i wyjawia wasz spór na twoją hańbę.
10 Bywa przyjaciel, ale tylko jako towarzysz stołu, nie wytrwa on w dniu twego ucisku.
11 W powodzeniu twoim będzie jak [drugi] ty, z domownikami twymi będzie w zażyłości.
12 Jeśli zaś zostaniesz poniżony, stanie przeciw tobie i skryje się przed twym obliczem.
13 Od nieprzyjaciół bądź z daleka i miej się na baczności przed twymi przyjaciółmi.
14 Wierny bowiem przyjaciel potężną obroną, kto go znalazł, skarb znalazł.
15 Za wiernego przyjaciela nie ma odpłaty ani równej wagi za wielką jego wartość.
16 Wierny przyjaciel jest lekarstwem życia; znajdą go bojący się Pana.
Zdobywanie mądrości
17 Kto się boi Pana, dobrze pokieruje swoją przyjaźnią, bo jaki jest on, taki i jego bliźni.
18 Synu, od młodości swej staraj się o naukę, a będziesz ją nabywał aż do siwizny.
19 Jak oracz i siewca przystępuj do niej i czekaj na dobry jej plon; trochę się utrudzisz pracując nad nią, ale wnet będziesz spożywał jej owoce.
20 Jakże bardzo twarda jest dla nieuków, a lekkoduch w niej nie wytrwa.
21 Jak potężny kamień próby go przytłoczy i nie będzie zwlekał z jej odrzuceniem.
22 Mądrość bowiem, zgodnie ze swą nazwą, nie dla wielu jest dostrzegalna.
23 Słuchaj, synu, przyjmij me zasady, a rady mojej nie odrzucaj!
25 Poddaj ramiona swe i dźwignij ją, a nie zżymaj się na jej więzy!
26 Całą duszą zbliż się do niej i strzeż jej dróg ze wszystkich sił!
27 Ubiegaj się o nią, szukaj, a da ci się poznać, a gdy ją posiądziesz, nie wypuszczaj z objęć!
28 Na koniec bowiem znajdziesz miejsce jej odpoczynku, a to ci się w radość obróci.
29 Dyby jej będą ci walną obroną, a obroża jej strojem zaszczytnym.
30 Złota bowiem jest na niej szata, a więzy jej są z nici purpurowych.
31 Jak strój wspaniały ją przywdziejesz, jak wieniec radosnego uniesienia włożysz na siebie.
32 Jeżeli jej będziesz pożądał, posiądziesz naukę, jeśli dołożysz uwagi, zdatny będziesz do zrobienia wszystkiego.
33 Jeżeli będziesz lubił słuchać, nauczysz się, i jeśli nakłonisz ucha swego, będziesz mądry.
34 Stań na zgromadzeniu starszych: a [jeśli] kto jest mądry, przyłącz się do niego!
35 Chętnie słuchaj wszelkiego wykładu rzeczy Bożych, a przysłowia rozumne niech nie ujdą twojej uwagi!
36 Jeżeli ujrzysz kogoś mądrego, już od wczesnego rana idź do niego, a stopa twoja niech ściera progi drzwi jego!
37 Rozmyślaj nad zarządzeniami Pana, a przykazaniami Jego zawsze pilnie się zajmuj! On sam umocni twe serce, a pożądana mądrość będzie ci dana.